Valt voorbereidingstijd onder werktijd?

Een actuele uitspraak die in het nieuws is gekomen, betreft een zaak waarin de vraag speelde of de werknemer recht heeft op nabetaling van salaris voor de tijd (tien minuten) die hij vóór aanvang van zijn dienst aanwezig moest zijn op de werkplek. Volgens de werkgever is dit geen werktijd en hoeft over deze tien minuten dus geen loon te worden betaald. De werknemer denkt hier anders over.

Valt voorbereidingstijd onder het instructierecht van de werkgever?
De werknemer is in dienst bij een callcenter. De planningsregels van het callcenter schrijven voor dat medewerkers tien minuten vóór aanvang van hun dienst aanwezig moeten zijn, zodat ze op tijd kunnen inloggen en klaar zitten voor hun eerste call. Tijdens deze tien minuten, zo stelt het callcenter, wordt geen daadwerkelijke productieve arbeid verricht. De regel zou slechts zijn bedoeld om werknemers de gelegenheid te geven om rustig in te loggen en eventueel koffie te pakken of naar het toilet te gaan. Het uitvaardigen van een dergelijke regel valt naar de mening van het callcenter onder het instructierecht van de werkgever.

De werknemer beschouwt deze tien minuten wel als werktijd en wil over deze tijd loon ontvangen. Hij voert hiervoor aan dat hij in opdracht van zijn werkgever aanwezig moet zijn en zich gereed moet maken voor zijn werkzaamheden.

Gerechtshof Den Haag doet uitspraak
In deze zaak heeft het Gerechtshof Den Haag overwogen dat het begrip "arbeidstijd" verwijst naar de tijd waarin de werknemer onder gezag van de werkgever daadwerkelijk arbeid verricht. Het feit dat de tien minuten voor aanvang van de dienst zijn aangewezen als verplicht aanwezig zijn op de werkplek, geeft volgens het hof aan dat dit onderdeel is van de arbeidstijd. Hierbij weegt het hof ook mee dat het callcenter er belang bij heeft dat de werknemers op tijd kunnen inloggen en direct beschikbaar zijn voor hun eerste call. Dat de werknemer gedurende deze tien minuten nog niet productief is voor het callcenter, omdat het callcenter pas door zijn klanten wordt betaald vanaf het moment dat de medewerker daadwerkelijk “in de lijn” is gegaan, doet hier niet aan af. Het callcenter wordt dan ook veroordeeld tot betaling van achterstallig salaris over de betreffende tien minuten arbeidstijd, met terugwerkende kracht tot september 2016.

Gevolgen van deze uitspraak voor jou als werkgever
Deze uitspraak kan grote gevolgen hebben voor vergelijkbare gevallen. Er zijn tal van situaties denkbaar, waarin van de werknemer wordt verwacht al vóór aanvang van zijn dienst aanwezig te zijn; om zich om te kleden, om opstartprocedures in gang te zetten of om welke andere reden dan ook. In al die gevallen kan de vraag gesteld worden of sprake is van arbeidstijd die beloond moet worden.

Neem hierbij als uitgangspunt dat als arbeidstijd wordt beschouwd de tijd dat de werknemer onder gezag van de werkgever arbeid verricht. Hieronder kan ook vallen het enkel ter beschikking staan voor de werkgever, zonder dat daadwerkelijk arbeid wordt verricht. Is sprake van arbeidstijd, dan betekent dit nog niet per definitie dat over die tijd moet worden beloond. In veel gevallen zal dit echter wel de logische uitkomst zijn, maar een bepaalde vergoeding voor bereikbaarheidsdiensten is ook een mogelijkheid.

Dit neemt uiteraard niet weg dat je als werkgever van je werknemers mag verlangen dat zij op tijd met hun werk beginnen, ook als dit betekent dat zij hiervoor iets eerder op het werk aanwezig moeten zijn.

Waar ligt nu de grens? Er zal altijd ergens een grijs gebied zijn, maar als het een verplichting is om eerder aanwezig te zijn en gedurende die tijd onder instructie van de werkgever voorbereidende acties of werkzaamheden worden gedaan, dan zal snel worden geconcludeerd dat sprake is van arbeidstijd die beloond moet worden. Zeker voor ondernemingen met veel werknemers kan dit grote financiële gevolgen hebben. Als werkgever doe je er daarom verstandig aan de hierop betrekking hebbende reglementen of afspraken nog eens goed tegen het licht te houden en te overwegen de gewenste eerdere aanwezigheid op zijn minst minder verplicht te maken.

Heb je vragen over arbeidstijden of de arbeidstijdenwet? Neem dan contact op met de arbeidsrechtadvocaten van RWV.

Bron: RWV Advocaten